Sabancı Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları Mükemmeliyet Merkezi’nin (SU Gender), bu yıl ilkini düzenlediği “Türkiye’de Cinsiyet Çalışmaları Uluslararası Konferansı” 9-10 Aralık 2023 tarihlerinde Minerva Han’da gerçekleşti.
Türkiye’den ve uluslararası alandan akademisyenlerin, araştırmacıların ve sivil toplum çalışanlarının katıldığı konferansta istihdamdan ekolojiye, teknolojiden siyasete, gençlik, kent, göç, dünya, sanat, hukuk ve birçok alanda cinsiyet üzerine yapılan çalışmalar yer aldı. Konferans kapsamında 76 farklı çalışmaya yer verildi. Konferansta 2 gün boyunca gerçekleşen 20 oturumda 120 konuşmacı ve moderatör yer alırken, toplam katılımcı sayısı 300’ü geçti.
Konferans ile Türkiye üzerine ve Türkiye’de toplumsal cinsiyet alanında yapılan güncel araştırmaların sunulacağı, tartışılacağı ve araştırmacıların düzenli aralıklarla bir araya geleceği bir platform oluşturmayı amaçladıklarını ve planlarının, bu konferans buluşmasını her yıl aynı dönemde gerçekleştirmek olduğunu söyleyen SU Gender Direktörü Zeynep Gülru Göker, “Bu yılın konferans programına baktığımızda Türkiye’de ve Türkiye üzerine yapılan cinsiyet çalışmalarının zenginliğini görebiliyoruz. Yaptığımız açık çağrıyla 220 başvuru aldık. Türkiye ve yurt dışından 37 farklı üniversiteden 67 akademisyenden oluşan bir bilim kurulu bir başvuruları isimsiz olarak değerlendirdi. Bunlardan 76 tanesi konferansımıza davet edildi” açıklamasında bulundu.
Konferansın açılış oturumunda konuşma yapan Sabancı Üniversitesi Kurumsallaşma ve Toplumsal Katkı Süreçlerinden Sorumlu Rektör Yardımcısı Fuat Keyman, Üniversitemizin çok değer verdiği SU Gender’ın gerek araştırmaları, gerek verdiği eğitimler gerekse de düzenlediği toplantı ve konferanslarla toplumda farkındalık oluşturma konusunda önemli bir görev üstlendiğini kaydederek “Sadece üniversitemizde değil, Türkiye’de ve hatta dünyada toplumsal cinsiyet alanında çalışan araştırmacıları unutmamak, bu araştırmacıları bir araya getiren bir inisiyatif başlatmak çok önemli. Bu inisiyatifin uzun süreli planlanması ayrıca kıymetli” açıklamasında bulundu.
Sanat ve Sosyal Bilimler Fakültesi Dekanı Meltem Müftüler-Baç ise konuşmasında “90’larda daha organize bir şekilde başlayan çalışmalar sayesinde bugün Türkiye’de toplumsal cinsiyet konusunda ciddi bir entelektüel birikim oluştu. Onları takip eden jenerasyonla birlikte şu anda uluslararası platformlarda Türkiye üzerine yayınların sayısı artmış durumda. Türkiye özelinde ve aslında bütün dünyayı ilgilendiren ve kıyaslamalı olarak da cinsiyet konularına farklı açılardan ışık tutan çalışmalar yapıldığını görüyoruz. Türkiye’de Cinsiyet Çalışmaları Uluslararası Konferansı bu iki grubu da bir araya getirmesi açısından önemli bir işi başarıyor” dedi.
Konferansın açılış konuşmasını yapan ODTÜ Öğretim Üyesi Feride Acar toplumsal cinsiyet kavramının Türkiye’deki kullanımındaki zamansal gelişime dikkat çekerek tanımlamanın uluslararası hukukta yaygınlaşmasında BM Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Ortadan Kaldırılması Sözleşmesi (CEDAW) etkisine değindi. Acar şöyle konuştu: “Birleşmiş Milletler tarafından 1979’da kabul edilerek 1981’de yürürlüğe giren Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Ortadan Kaldırılması Sözleşmesi (CEDAW) bugün 189 devletin taraf olduğu bir akittir. Türkiye de bu sözleşmeyi 1985’te onaylamıştır ve yıllar içinde sözleşmenin talepleri doğrultusunda birçok uygulama yapmıştır. Hala da yapmaktadır. CEDAW sözleşmesi ve ona dayalı dokümanlarda toplumsal cinsiyet terim olarak kullanılmış, ama terimin tanımı yapılmamıştır. CEDAW sözleşmesi her toplumda kadın ve erkeklere uygun görülen kalıplaşmış roller olduğunu ve bunların önyargı ve geleneksel uygulamalar ile kültürel faktörlere dayandığını açıkça söylemektedir. Bu kavramın uluslararası hukukta kullanılmış olması, ne olduğu yönündeki çok derin araştırmaların, akıl yürütmelerin ve sonuca varmaların akademik dünyada ve de sivil toplumda yaygınlaşmasına önemli bir dayanak sağlamıştır.”
Dicle Koğacıoğlu 2023 Makale Ödülü Panel ve Ödül Töreni
Konferansın ilk gününde (9 Aralık, Cumartesi) Türkiye'de toplumsal cinsiyet odaklı çalışmaları desteklemek ve genç araştırmacıları teşvik etmek amacıyla, Üniversitemizin öğretim üyesi 2009 yılında kaybettiğimiz sosyolog Dicle Koğacıoğlu anısına bu yıl 14.’sü düzenlenen Dicle Koğacıoğlu Makale Ödülü’nün kazananları açıklandı. Makale ödülüne Ahmet Berkan Yanıkcan, teşvik desteğine ise Seyyide Sena Türkdoğan ile Esra Nur Akbulak layık görüldüler. Araştırmacılara ödülleri, makale sunumları için düzenlenen ve ödül jüri üyelerinden Ayfer Bartu Candan’ın moderatörlüğünü yaptığı panelin ardından takdim edildi.
Şirin Tekeli 2023 Araştırma Ödülü Panel ve Ödül Töreni
Konferans kapsamında, ayrıca, Şirin Tekeli’nin bıraktığı zengin mirasın yaşaması, paylaşılması ve çeşitlenmesine katkıda bulunmak amacıyla 2017 yılından bu yana düzenlenen Şirin Tekeli Araştırma Ödülü Panel ve Ödül Töreni gerçekleştirildi.
Bu yıl 6.’sı düzenlenen ve ödül jüri üyelerinden Ayşe Betül Çelik’in moderatörlüğünü yaptığı panelde, geçtiğimiz yıl ödül kazanan araştırmacılar sunum yaptılar. Sonrasında 2023 yılı kazananları açıklandı. BU yıl Işıl Bayraktar araştırma ödülüne, Erol Sağlam ile Selver Şahin ve Burcu Sarı ise araştırma teşvik desteğine layık görüldüler.
***
Feride Acar Hakkında
Prof. Dr. FERİDE ACAR sosyoloji dalındaki lisans derecesini 1970’te Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nden, siyaset sosyolojisi alanındaki yüksek lisans ve doktora derecelerini sırasıyla 1974 ve 1976’da ise ABD’de Bryn Mawr College’den almıştır.
Öğretim üyeliği kariyerini 1976-2015 yılları arasında Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi (SBKY) Bölümü öğretim üyesi olarak ODTÜ’de sürdüren Feride Acar, 1994–2001 döneminde ODTÜ Kadın Çalışmaları Yüksek Lisans Programı Kurucu Başkanı; 2001-2007 döneminde de Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölüm Başkanı olarak görev yapmıştır.
Prof. Feride Acar, 1997 yılında uluslararası seçimle Birleşmiş Milletler Kadınlara Karşı Ayrımcılığın Önlenmesi Komitesi (CEDAW) üyeliğine seçilmiş; 2003–2005 yıllarında da CEDAW Başkanı olarak görev yapmıştır.
2006-2008 döneminde Avrupa Konseyi Kadınlara Yönelik Şiddetle Mücadele Görev Gücü’nde bağımsız uzman olarak yer alan Acar, daha sonra (2009-2011) Avrupa Konseyi Kadınlara Yönelik Şiddet ve Ev İçi Şiddetle Mücadele Sözleşmesi’ni (İstanbul Sözleşmesi) hazırlayan Avrupa Konseyi Komisyonu’nda (CAHVIO) Türkiye’yi temsilen müzakereleri yürütmüştür. Aynı dönemde (2010) BM CEDAW Komitesi üyeliğine de tekrar seçilen Prof. Acar, İstanbul Sözleşmesi'nin yürürlüğe girmesi ile bu sözleşmenin denetim organı olan GREVIO üyeliğine seçilmiş ve iki dönem GREVIO Başkanı (2015- 2019) olarak görev yapmıştır.
Meslek yaşamı boyunca, kadınların insan hakları ve kadın erkek eşitliği alanındaki çalışmaları nedeni ile birçok ulusal ve uluslararası kuruluştan ödül alan Prof. Acar, 2019’da İstanbul Sözleşmesi’nin yapımı sürecine olan katkısından ötürü Avrupa Konseyi Liyakat Madalyası’na (Pro Merito Medal) layık görülmüştür.