“Enerji Sistemleri, Siyasi Güç Üretme Kapasitesine Sahiptir”

İPM İklim Kafe Konuşmaları, “Türkiye’nin Enerji Politikalarını Sosyal Bilimler Işığında Okumak” ile devam etti 

“Enerji Sistemleri, Siyasi Güç Üretme Kapasitesine Sahiptir” 

Sabancı Üniversitesi İstanbul Politikalar Merkezi’nin (İPM) iki ayda bir düzenlediği İklim Kafe Konuşmaları’nın Şubat ayı buluşmasına, Boğaziçi Üniversitesi’nden Begüm Özkaynak, konuşmacı olarak katıldı. “Türkiye’nin Enerji Politikalarını Sosyal Bilimler Işığında Okumak” başlıklıtoplantıdatoplum-çevre ilişkilerinde sosyal bilim temelli araştırmaların önemine değinildi. 

Sabancı Üniversitesi İstanbul Politikalar Merkezi’nin (İPM) iki ayda bir gerçekleştirdiği İklim Değişikliği alanında çalışan araştırmacı ve akademisyenlerin, bu alandaki çalışmalarını masaya yatıran İklim Kafe Konuşmaları serisinde yılın ilk buluşması yapıldı. 

İklim değişikliğiyle ilgili çeşitli konuları, politikadan atmosfer bilimlerine, ekonomiden psikolojiye kadar disiplinler arası bir ortamda tartışmak üzere bir araya gelinen İklim Kafe Konuşmalarının 10’uncusunda Boğaziçi Üniversitesi’nden Begüm Özkaynak,“Türkiye’nin Enerji Politikalarını Sosyal Bilimler Işığında Okumak” başlıklı bir sunum yaptı. 

Sunum beraberinde yaptığı konuşmada Begüm Özkaynak, şu konulara değindi: 

• Enerji - Sosyal Bilimler İlişkisi
• Enerji politikalarımıza kim/nasıl karar veriyor?
• Enerji sistemlerinin siyasi güç üretme kapasitesi
• Türkiye bağlamı 

Özkaynak, toplum-çevre ilişkilerinde sosyal bilim temelli araştırmaların önemine değinerek, “1970’lerden, 80’lerden miras çevreye teknokrat ve yönetimci yaklaşımlara eleştirel bir yanıt arayarak; kıtlık, güvenlik, verimlilik ve risk gibi kavramlar ve popüler söylemlerle hegemonik gücün nasıl üretildiğini ve sürdürüldüğünü anlamamıza faydalı oluyor. Farklı kesimlerle araştırma yaparak; alternatif veri ve kavramlar üreterek baskın bilgi biçimlerini huzursuz etmemize ve sorunsallaştırmamıza da yarıyor. Sorunların kökenleri hakkında alternatif açıklamaların; bu sorunların ele alınış biçiminin bir eleştirisini ve alternatif çözümlerin tanımlanması sağlıyor” dedi. 

Enerji konusu siyasi güç dengesini değiştiriyor 

Enerji sistemlerinin siyasi güç üretme kapasitesinin önemine de değinen Özkaynak, “Uluslararası güç ilişkileri – jeo-politika, sosyo-politik düzlem - sosyo-teknik düşler/özlemler,

siyaset ve teknolojinin ortaklığı – tekno-politika, ekonomik – politik eşitsizliklerin yeniden üretilmesi ile farklı koalisyonların oluşumu ve kolektif bilinç üretimi konusunda enerji politikalarının etkisi yadsınamaz” dedi. 

Buluşmada, Türkiye bağlamında şu konulara değinildi:

• 1973 petrol krizi sonrası yaşanan enerji kıtlığının algılara etkisi
• 1980 sonrası - Özal hükümetinin serbest piyasaya geçiş çabalarında enerji politikalarının merkeziyeti  – baraj, termik santral, nükleer santral yatırımlarına ilişkin sorunlar ve tartışmalar
• 1990’larda enerji darboğazı söylemi; kalkınma, büyüme, milli güvenlik kaygılarının hız kazanması
• GAP mega-projesine jeopolitik ilişkiler ve kalkınma bağlamında atfedilen rol; GAP’ın güneydoğuyu şekillendirme çabaları
• 2001 sonrası –neo-liberalizmin derinleşmesi
• 1970’lerden süregelen nükleer santral tartışmaları;
• 1990’larda GAP
• 2010 sonrası -  yenilebilir (?) enerji politikaları – HES’ler, rüzgar santralleri, jeotermal
• 2020’ler - enerji kullanımı ve karbon emisyonlarına dair teknoloji ve mühendislik dar kapsamına indirgenen politikalar
• Akıllı sayaçlar, kişisel karbon hesapları  ve bunların akran baskısı, karşılaştırma, iletişim için kullanımı
• Neoliberal enerji projelerin yaygınlaşması ve özelleştirmeler ile:
• Enerji üretim kararların sosyo-ekolojik kaygılardan tümüyle ayrılması
• Elektrik üretimi ve tüketiminde coğrafi eşitsizlikler
• Arazi kullanım anlaşmazlıkları
• Hukukun üstünlüğünün erozyonu
• Yerel direnişlerin şiddetli baskılanması; insan hakları ihlalleri; yasada yararın gözden geçirilmesine getirilen kısıtlar

Toplantının kapanış konuşmasını yapan IPM İklim Çalışmaları Koordinatörü Ümit Şahin, 4 Mart 2020 tarihinde yapılacak Kafe Buluşması’nda Hakan Gür’ü ağırlayacaklarını duyurdu.

Boğaziçi Üniversitesi Ekonomi Bölümü’nde öğretim üyesi olan Begüm Özkaynak, lisans ve lisansüstü derecelerini Boğaziçi Üniversitesi Ekonomi Bölümü’nden aldı. MPhil derecesini 2000’de Manchester Üniversitesi Ekonomi Bölümü’nde, doktorasını ise 2005’te İspanya’da Autonoma de Barcelona Üniversitesi Çevre Bilimleri Enstitüsü’nde tamamladı. Araştırma alanları sürdürülebilir kalkınma, çevre ekonomisi ve politikaları, ekolojik ekonomi ve politik ekoloji olarak tanımlanabilir. Yayınları, genel itibariyle, çevre korumasının ekonomi politiği, çevrecilik akımları, enerji ve maden ihtilafları üzerine yoğunlaşmaktadır. Bu konularda çalıştay ve konferanslar düzenleşmiş; ulusal ve uluslararası projelerin (AB 7. Çerçeve programı tarafından desteklenen “Çevresel Adalet Örgütleri, Sorumluluk ve E-Ticaret (EJOLT) ve ISCC tarafından desteklenen “Çevresel Adalet için Akademisyen-Aktivist Ortak Bilgi Üretimi”(ACKNOWL-EJ) gibi) parçası olmuştur. Birleşmiş Milletler’in Küresel Çevre Raporu (GEO) ve Hükümetlerarası Biyolojik Çeşitlilik ve Ekosistem Hizmetleri Platformu (IPBES) kapsamındaki süreçlerde araştırmacı olarak da yer almaktadır. 

İklim Kafe Konuşmaları Hakkında 

İklim Kafe Konuşmaları, Sabancı Üniversitesi İstanbul Politikalar Merkezi tarafından 2017-2018 öğretim yılında organize edilmeye başlandı. Bugüne kadar yapılan 5 buluşma boyunca 200 kişiyi ağırlayan etkinlik 2018-2019 öğretim yılı için de 5 buluşma hedefiyle başladı. 

İklim değişikliği alanında çalışan araştırmacı ve akademisyenler, iki ayda bir bu alandaki çalışmalarını özel bir konu çerçevesinde masaya yatırıyor. İklim Kafe Konuşmaları'nda iklim değişikliğiyle ilgili çeşitli konuları, politikadan atmosfer bilimlerine, ekonomiden psikolojiye kadar disiplinler arası bir ortamda tartışmak üzere bir araya geliniyor.