2019’dan bu yana Sabancı Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları Mükemmeliyet Merkezi (SU Gender) bünyesinde yürütülen AB Ufuk 2020 GEARING Roles Projesinin final konferansı 18 Ekim’de “Kurumsal Değişime Doğru Yolculuk: Akademideki Toplumsal Cinsiyet Rollerini Değiştirmek” temasıyla Brüksel’de gerçekleşti.
AB Komisyonu temsilcilerinin de katıldığı konferansın açılış konuşmalarını Ljubljiana Üniversitesi Sosyoloji Bölümü eski dekanı Profesör Dr. Roman Kuhar ve University College London öğretim üyesi Profesör Dr. Victoria Showunmi yaptılar. Kuhar son dönemde tüm dünyada yükselişe geçen toplumsal cinsiyet karşıtı hareketin sebeplerine değinirken, Showunmi toplumsal cinsiyet analizinde kesişimsel yaklaşımın önemini vurguladı ve İngiltere akademisinde siyah kadın profesörlerin azlığına dikkat çekerek kesişimsel bir bakış açısıyla toplumsal cinsiyet, ırk, sınıf ve diğer tüm eşitsizliklerin etkileşimini araştırmanın önemine değindi. Showunmi, aynı zamanda eşitsizliklerle ayrıcalıklar arasındaki ilişkiye dikkat çekerek “eşitlik ve kapsayıcılık yolunda koltuğunuzdan feragat etmeye hazır mısınız?” sorusuyla tüm katılımcıları kendi konumlarını sorgulamaya davet etti.
Açılış konuşmalarının ardından gerçekleşen ilk panelde tartışılan önemli konulardan biri proje kapsamında oluşturulan Toplumsal Cinsiyet Eylem Planlarının (CEP) yaratılma ve hayata geçirilme süreçlerinin değerlendirilmesi oldu. Sabancı Üniversitesi’nin yanı sıra Deusto Üniversitesi, Oxford Brookes Üniversitesi, Lizbon Üniversitesi, Ljubljana Üniversitesi ve Estonya Araştırma Konseyi’nden katılımcılar, proje süresince elde ettikleri başarılara ve yaşadıkları zorluklara değinerek CEP’lerin uygulamasında hangi aşamada olduklarını aktardılar.
Ayşe Gül Altınay: “Brüksel’deki kapanış konferansında Sabancı Üniversitesi olarak GEARING Roles yolculuğunda hep birlikte attığımız yaratıcı ve dönüştürücü adımları anlatırken hem çok duygulandım, hem de geleceğe dönük büyük bir sorumluluk hissettim. Toplumsal cinsiyet başta olmak üzere hiçbir ayrım gözetmeden her bir öğrenci, öğretim üyesi ve çalışanı kapsayan, herkesin yaratıcılığına ve biricik katkısına alan açan bir üniversite sadece mümkün değil, bilimin ve dünyanın geleceği için elzem. Bunu yapamadığımız her an büyük bir kayıp. Birlikte tasarladığımız CEP’in 97 maddesi hayata geçtiğinde açığa çıkacak yenilik ve yaratıcılığın çok güçlü bir potansiyel taşıdığını şimdiden görmek mümkün.
Konferansın ilk panelinde Sabancı Üniversitesi CEP sürecine dair bir sunum yapan Ayşe Gül Altınay, ortak eylem planının açıklık, merak ve dayanışmaya dayalı bir birlikte yaratma süreci sonunda üniversite bünyesinden 100’den fazla
katılımcının katkısıyla ortaya çıktığının altını çizdi ve İK bünyesinde oluşturulan Gender Equality Officer (Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Sorumlusu) ile SUATT bünyesinde oluşturulan Gender in Research Contact Point (Araştırmada Toplumsal Cinsiyet İrtibat Kişisi) pozisyonlarının kurumsallaşma ve sürdürülebilirlik açısından önemine değindi. Ayrıca proje süresince yapılan yaratıcı etkinliklere de değinen Altınay, Wikipedia Maratonundan ve sonrasında Ege Atacan Doğan önderliğinde Cins Kulüp bünyesinde yürütülen Cinspedia çalışmasından bahsetti.
GEARING Roles’un davetlisi olarak Brüksel’e giden Ege Atacan Doğan (Bilgisayar Bilimi ve Mühendisliği Anadal ve Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları Yandal): “GEARING Roles projesinin açtığı alanlarda neler ortaya çıktığını görmek benim için çok değerliydi. Hareket ettiğimiz alanda nelerin bizi kısıtladığını, kendi kendimizi nasıl kısıtladığımızı ve bu sınırları aşabilince nasıl yollar kat edilebildiğini gördüm. Dayanıştığımızda ve birbirimizi dinlediğimizde ise her adımın kat kat büyüdüğünü görmek kabuğuma çekilmek istediğim her zaman aklımda olacak.”
Konferansın ikinci paneli ise oluşturulan CEP’lerin sürdürülebilirliği üzerineydi. CEP’lerin kurumlar açısından sürdürülebilir olması için Avrupa Birliği seviyesinde politika yapıcılara proje sonuçlarının ulaştırılmasının, kaynaklara erişim için karar vericilerle işbirliğinin ve proje sonlandıktan sonra kurumlarda oluşturulan mekanizmaları yürütecek yapıların oluşturulmasının önemine dikkat çekildi. Sürdürülebilirliğin sağlanması için etkin bir iç ve dış değerlendirme ve izleme sisteminin öneminin altı çizildi; Avrupa Komisyonu’nun projelere başvuru şartı olarak koyduğu CEP uygulamalarının değerlendirilmesi ve izlenmesi için etkin mekanizmaların kurulması gerektiğine vurgu yapıldı. Projenin koordinatörlüğünü yürüten Deusto Üniversitesi’nden Laia Tarragona, proje süresince oluşturulan sağlam ağlar ve işbirliklerinin bu çalışmaların sürdürülebilirliğinde önemli bir rol oynayacağına inandıklarını belirtti.
Konferans sonunda gerçekleşen ödül töreninde, tüm Avrupa üniversitelerine açık çağrı yapılarak duyurulan GEARING Roles yarışmasında yazdığı makaleyle yüksek lisans öğrencileri kategorisinde birinci olan Sabancı Üniversitesi Kültürel Çalışmalar Yüksek Lisans programı mezunu Beste İrem Köse ödülünü aldı.
Beste İrem Köse: “GEARING Roles'un kazanımlarının toplumsal cinsiyet mücadelesi için büyük bir adım olduğunu düşünüyorum. Bu toplantıda toplumsal cinsiyet eşitliği alanında ilham verici çalışmalar gerçekleştiren GEARING Roles ekibiyle bir arada bulunabilme fırsatı elde ettiğim için çok mutluyum.”
Konferansın kapanış konuşmasını gerçekleştiren Deusto Üniversitesi’nden Maria Lopez Belloso, GEARING Roles konsorsiyumunda yer alan araştırmacıların 4 yıl süresince karşılaştıkları zorlukları aşmak için verdikleri mücadeleyi ve kadın akademisyenlerden beklentileri popüler film karakteri Mary Poppins üzerinden mizahi bir dille analiz etti ve Poppins’in sihirli yeteneklerine karşın proje ekibinin kendi sihrini mücadele ve dayanışma ile yarattığının altını çizdi.
Zeynep Gülru Göker: “GEARING Roles projesi sayesinde toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanmasına yönelik atılan her adımın arkasında yoğun emek, işbirliği ve dayanışma olduğunu bir kez daha gördüm. Bu proje içinde yer almak çok değerli bir tecrübeydi.”
“Dijital çağda gençlik ve toplumsal cinsiyet”
Kapanış konferansının ertesi günü AB UFUK 2020 kardeş projeleri GEARING Roles ve GENDER-SMART katılımcıları Avrupa Gençlik Yılı odaklı ortak bir toplantıda bir araya geldiler. Moderatörlüğünü Ayşe Gül Altınay’ın yaptığı “Dijital çağda gençlik ve toplumsal cinsiyet” panelinde Sabancı Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları doktora öğrencisi Fulya Kama Özelkan da daha kapsayıcı, eşit ve yaratıcı bir gelecek için dijitalleşen dünyada dijital araçların sağladığı imkânlarla nasıl daha iyi hikâyeler üretilebileceği üzerine konuştu. Kendi doktora çalışmasından örnekler veren Fulya Kama Özelkan, Türkiye’de kültürel üretim alanında yürütülen toplumsal cinsiyete yönelik şiddetle mücadelenin çevrimiçi ve çevrimdışı alanda örgütlenen feminist dayanışma ağları ile yaratıcı bir biçimde dönüştürüldüğüne vurgu yaptı.
Fulya Kama Özelkan: “Gearing Roles projesi kapsamında oluşturulan Toplumsal Cinsiyet Planlarının araştırma kurumlarında eşitlik ve kapsayıcılığı sağlamak için gerekli birçok görünmez adımı önümüze serdiğini ve bu alandaki mücadelenin ne denli önemli olduğu gösterdiğini düşünüyorum. Brüksel’deki final toplantısı da bu mücadelenin çok boyutlu olduğunun, yaşanan zorlukların ve geliştirilen iyi örnekler ile ne çok yol kat edildiğinin bir özeti gibiydi. Katıldığım gençlik panelinde de dijital çağda toplumsal cinsiyet eşitliği ve kapsayıcılık adına mücadele eden genç girişimleri görmek benim için umut vericiydi.”
GEARING Roles (Gender Equality Actions in Research Institutions to Transform Gender roles) projesi (2019-2023) Sabancı Üniversitesi’nde Ayşe Gül Altınay ve Zeynep Gülru Göker tarafından yürütülmektedir. Fulya Kama Özelkan 2022’de proje uzmanı olarak projeye dahil olmuştur. 2019-2022 yılları arasında İlayda Ece Ova projede proje uzmanı olarak görev yapmıştır.