Sabancı Üniversitesi İstanbul Politikalar Merkezi (İPM) ve SaferWorld tarafından “Türkiye ve Somali: Barış İçin Yardımlaşma” başlıklı bir rapor hazırlandı. Hazırlanan rapor düzenlenen bir toplantıda kamuoyu ile paylaşıldı.
Sabancı Üniversitesi İstanbul Politikalar Merkezi (İPM) ve SaferWorld geçen yıl içinde güçlerini birleştirerek, Türkiye'nin Somali'deki yardım ve kalkınma faaliyetlerine ışık tutmayı hedefledi. Türkiye, Londra, Nairobi ve Somali genelinde profesyoneller, akademisyenler, STK çalışanları ve sivil toplum örgütleriyle mülakatlar ve atölye çalışmaları düzenlendi. Araştırmanın en önemli bulguları arasında Türk yardım kuruluşlarının pratik ve yöntemleri; uygulama ve saha çalışması bakımından geleneksel bağışçı tavrından dikkate değer bir şekilde ayrılmaları yer alıyor. İki düşünce kuruluşu, bulgularını ve politika önerilerini “Türkiye ve Somali: Barış İçin Yardımlaşma” adlı bir raporda derledi.
Rapora göre, Türkiye'nin kamu kuruluşlarının ve sivil toplum örgütlerinin 2011'den bu yana Somali'de yürüttükleri çalışmaların, Türkiye dış politikasının belirleyici özelliklerinden biri olduğu ve ülkenin küresel yükselen güç imajını pekiştirdiği gözleniyor. Türkiye'nin yardım kuruluşlarının Somali bağlamındaki yardımseverliği ve etkinliği, insani yardım ve kalkınma desteği alanlarındaki kalıplaşmış düşünce ve davranışlara meydan okumuş. Türkiye'nin Somali'de sağlıktan eğitime, altyapı inşaatından temel hizmetlerin sunulmasına kadar geniş yelpazedeki çalışmalarının sadece pratik değil metodolojik açıdan da ilgi çekici bir vaka olduğu saptanıyor.
Rapordaki temel bulgular şu şekilde saptanmış: Türkiye, geçtiğimiz on yıl içinde daha görünür bir küresel aktör haline geldi. ‘İnsani diplomasi’ kavramıyla ilişkilendirilen yardımlar, gitgide daha fazla çatışmadan etkilenen devletlere odaklandı.
Yardımlar, Türkiye’nin Somali’deki faaliyetlerinde merkezi bir rol oynuyor ve ülkede sahip olduğu itibarın temelini oluşturuyor. Somali, Türkiye’den en çok resmi yardım alan ilk beş ülke arasında olmayı sürdürüyor ve Suriye’nin ardından Türk STK’lardan en fazla yardım alan ülke olarak ortaya çıkıyor.
Türk hükümeti ve bölgede çalışan STK’lar aracılığıyla sağlanan dış yardımlar, acil yardımdan çıkarak başta sağlık, eğitim, altyapı ve devlet inşası olmak üzere çeşitli sektörlerdeki kalkınma projelerine doğru kaydı. Yardımların barışa hizmet etmesine açık biçimde odaklanması, yardım faaliyetlerinin evriminde bir sonraki adımı teşkil edebilir.
Diğer bağışçıların da deneyimlediği üzere, Somali, Türk yardım kuruluşları için zorlu bir bağlam oldu. Türk kurumlar, başlangıçta çatışmanın dinamikleri hakkında kısıtlı bilgi sahibi olunması, yardımın savaş ekonomisine kayması, yolsuzluk, yardıma siyasi elitler tarafından el konulması ve yardımın Mogadişu’ya yoğunlaşması gibi nedenlerle çatışmaların istenmeden de olsa körüklenmesiyle ilgili bazı risklerle karşı karşıya kaldılar.
Türkiye’nin itibarı ve Somali’ye olan yakın ilgisi, gerek hükümeti gerekse STK’ları, çatışmalara ve barışa karşı hassasiyete odaklanma ve hesap verebilir, kapsayıcı, meşru siyaseti devlet inşasının merkezine koyarken bunu arabuluculuk, uzlaştırma ve tabandan beslenen yaklaşımlarla birleştirme dahil olmak üzere yardımların barışa hizmet etmesi konusunda güçlü bir konuma sahip kılıyor.
Türkiye’nin Somali’deki deneyimi, Türk hükümetinin dış politikadaki insani diplomasi kavramının daha da geliştirilmesi yolunda önemli dersler sağlıyor.
SaferWorld, şiddet ve çatışmanın yaşandığı ülkelerdeki insanların daha güvenli hayatlar sürdürmesi için çalışan uluslararası bağımsız bir STK. Avrupa, Afrika, Ortadoğu ve Asya’da yaklaşık 20 ülkede faaliyet gösteriyor.
Düzenlenen toplantıda Thomas Wheeler (SaferWorld), Onur Sazak (İPM) ve Auveen Woods (İPM) raporun yazarları olarak konu ile ilgili bilgi verdiler.